CREATIE VAN EEN GROTE BELGISCHE BANK: IS HET NOG MOGELIJK?
Het plan bestaat al zo’n 20 jaar, maar werd nooit uitgevoerd : de creatie van een grote Belgische bank door de fusie van twee bestaande Belgische banken. Vroeger dacht men vooral aan de fusie tussen de BBL (nu de Nederlandse bank ING) en de Generale Bank (nu Fortis).
Is dit plan nog realistisch gelet op de ravage die de financiële crisis sinds eind september 2008 in de Belgische financiële wereld heeft aangericht ? Fortis werd immers door de regeringen van de Benelux genationaliseerd en vervolgens ontmanteld. Het Nederlandse deel werd begin oktober in nog steeds duistere omstandigheden door de Nederlandse staat teruggekocht. Fortis België werd op 5 oktober 2008 door de Belgische regering aan de Franse bank BNP Paribas verkocht.
Deze enorme operaties werden haastig afgehandeld omdat de Belgische regering het faillissement van de grootste bank van het land vreesde. Nochtans worden deze operaties betwist en hebben ze aanleiding gegeven tot een bevelschrift van 18 november 2008 van de rechtbank van koophandel te Brussel, zetelend in kortgeding. De rechtbank heeft de eis van de aandeelhouders – die zich door de plotse verkoop van de activa van de Fortis holding benadeeld voelen – ontvankelijk verklaard, wat op zich reeds een overwinning is. Wat betreft de grond van de zaak (“prima facie” in kortgeding) heeft de rechtbank slechts een comité van deskundigen aangesteld, dat de waarde van de verkochte aandelen en het nut van de operaties moet bepalen.
Bijgevolg, en dit in tegenstelling tot wat de pers zei, was deze beslissing niet zo slecht, ook al is het waar dat de rechter niet beslist dat de aandeelhouders van Fortis het recht hebben om over de toekomst van hun groep te beslissen, wat toch, gelet op de statuten, het geval zou moeten zijn.
Meester Modrikamen, de advocaat van aandeelhouders, is dan ook tegen het bevelschrift in hoger beroep gegaan.
Bij Dexia heeft men ook een Franse machtsgreep gezien, ditmaal door een massale herkapitalisatie door de Franse regering, naast de Belgische regeringen met als doel de beurskoers van deze bankverzekeraar, die reeds gedeeltelijk Frans was, te doen stijgen.
De vaststelling is duidelijk : sinds de financiële crisis geraakt heeft, wordt onze financiële wereld door Parijs gedomineerd en we weten dat de Franse regering steeds een sterke greep op de grote Franse bedrijven, waaronder de banken, houdt.
Als het daarentegen mogelijk blijkt om de aankoop van Fortis België door BNP Paribas te verhinderen – deze mogelijkheid bestaat zeker op juridisch vlak -, kan België beletten dat haar bankzetels filialen van het “Elysée” worden door een fusie van de bank Fortis België en Dexia, dus door de creatie van een grote Belgische bank terwijl slechts een minderheid van het aandeelhoudersschap dan Frans zal blijven. Ook advocaat Modrikamen heeft dit idee, dat de B.U.B. 100% steunt, verdedigd. Hij stelde terecht voor er ook nog de verzekeraar Ethias bij te voegen, die ook sinds de recente crisis werd genationaliseerd.
Het argument van de tegenstanders volgens hetwelk deze fusie een sociale catastrofe zou zijn, is niet vol te houden want zelfs de fusie tussen BNP Paribas en Fortis België zou minstens 3.000 arbeidsplaatsen kosten (Trends-Tendances, 20.11.2008, p. 24). Bovendien houdt een fusie een verhoging van de bancaire en financiële activiteiten in zodat het verlies aan werkgelegenheid, dat in elk mogelijk scenario onvermijdelijk is, tot het strikte minimum kan beperkt worden. Het grote voordeel is dat men zo een belangrijk financieel beslissingscentrum in België houdt, wat ook gunstig is voor de werkgelegenheid in België op lange termijn.
CREATION D’UNE GRANDE BANQUE BELGE : EST-CE ENCORE POSSIBLE ?
Le projet existe déjà depuis une vingtaine d’années, mais n’a jamais été réalisé : la création d’une grande banque belge par une fusion entre deux banques belges existantes. A l’époque, on pensait surtout à la fusion entre la BBL (aujourd’hui devenue la banque néerlandaise ING) et la Générale de Banque (ensuite devenue Fortis).
Ce projet est-il encore réaliste tenant compte du ravage que la crise financière a fait dans le monde financier belge depuis fin septembre 2008 ? En effet, le groupe Fortis a été nationalisé par les gouvernements du Bénélux et ensuite démantelé. La partie néerlandaise a été rachetée par l’Etat néerlandais début octobre dans des circonstances qui restent douteuses à ce jour. Fortis Belgique a été revendue par le gouvernement belge à la banque française BNP Paribas le 5 octobre 2008.
Ces opérations gigantesques se sont déroulées à la hâte car le gouvernement belge craignait la faillite de la plus grande banque du pays. Néanmoins, ces opérations sont contestées et ont donné lieu à une ordonnance en référé du tribunal de commerce de Bruxelles du 18 novembre 2008. Le tribunal a déclaré la demande des actionnaires – qui se sentent lésés par la vente soudaine des actifs de la Fortis holding – recevable – ce qui est déjà une victoire en soi. Sur l’apparence des droits (le « fond » en référé), le tribunal n’a fait que désigner un comité d’experts devant évaluer la valeur des actions vendues et la pertinence des opérations.
En conséquence et contrairement à ce que la presse énonce, cette ordonnance n’est pas si mauvaise, même s’il est vrai que le juge ne décide pas que les actionnaires de Fortis ont le droit de décider de l’avenir de leur groupe, ce qui devrait être le cas, statutairement parlant.
Maître Modrikamen, l’avocat des actionnaires, a donc fait appel de l’ordonnance.
Du côté de Dexia, on a également vu une montée en puissance des Français, cette fois-ci par une recapitalisation massive du la part du gouvernement français aux côtés des gouvernements belges afin de faire remonter le cours de bourse de ce bancassureur, qui était déjà partiellement français.
Le constat s’impose : depuis que la crise financière a frappé la Belgique, notre monde financier est dominé par Paris et on sait que le gouvernement français garde toujours une forte mainmise sur les grandes entreprises françaises, dont les banques.
Si, en revanche, il est encore possible d’empêcher l’achat de Fortis Belgique par BNP Paribas – sur le plan juridique cette possibilité existant sûrement -, la Belgique pourrait être en mesure d’éviter que ses sièges bancaires deviennent des filiales de l’Elysée par une fusion entre la banque Fortis Belgique et Dexia, donc par la création d’une grande banque belge, une minorité de l’actionnariat seulement restant française. Aussi l’avocat Modrikamen a-t-il défendu cette idée que le B.U.B. soutient à 100%. Judicieusement, le conseil voudrait même y ajouter l’assureur Ethias, également nationalisée suite à la crise.
L’argument des opposants selon lequel cette fusion serait une catastrophe sur le plan social n’est pas tenable car même la fusion entre BNP Paribas et Fortis Belgique coûterait au moins 3.000 emplois (Trends-Tendances, 20.11.2008, p. 24). De plus, une fusion implique aussi une augmentation des activités bancaires et financières de sorte que la perte d’emploi, certes inévitable dans que quelque scénario que ce soit, pourrait être limitée à un strict minimum. Le grand avantage est que l’on gardera un important centre de décision financier en Belgique, ce qui sera également bénéfique pour l’emploi en Belgique à long terme.
